Dziś przypada Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. Według szacunków historyków, co najmniej kilkaset tysięcy Polaków, zarówno dorosłych, jak i dzieci, w różnorodny sposób udzielało podczas II wojny światowej pomocy Żydom, za co groziła kara śmierci. Liczbę uratowanych ocenia się na kilkadziesiąt tysięcy. Blisko 7 tysięcy Polaków zostało uhonorowanych medalami „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. Wśród nich są także mieszkańcy Grodziska Mazowieckiego.

Stanisława Sławińska w swoim mieszkaniu przy ul. 3 Maja udzieliła schronienia co najmniej 7 osobom pochodzenia żydowskiego, w tym rodzinom Dombów i Krupników. Za swoją postawę, w 2008 r. na wniosek jednej z ocalonych przez siebie kobiet  – Esfiry Maiman, została uhonorowana pośmiertnie medalem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

Jan Osiewicz, od 1953 r. mieszkający w dzielnicy Łąki, otrzymał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata w 1974 r. W okresie okupacji niemieckiej jako mieszkaniec Krasnegostawu udzielił pomocy więźniom zbiegłym z nazistowskiego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Wśród ocalonych znalazła się rodzina Knobel, Jakub Altman i Zyndel Honigman.

Stanisława Olewnik, w latach II wojny światowej mieszkająca we wsi Krzemień, zdecydowała się pomagać pięcioosobowej rodzinie Mławskich, która wydostała się z getta. Ukrywających się schwytali Niemcy. Stanisława Olewnik trafiła do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie zginęła w 1944 r. Przyznany jej pośmiertnie w 2012 r. tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata w imieniu jej syna Jana Olewnika, mieszkańca Grodziska Mazowieckiego, odebrał i przekazał rodzinie burmistrz Grzegorz Benedykciński.

Łukasz Nowacki

fot. P. Fijałkowski, arch. Pisma Społeczno-Kulturalnego Bogoria