W listopadzie 2021 r. będą prowadzone badania w zakresie ochrony środowiska naturalnego, związane z budową i funkcjonowaniem Centralnego Portu Komunikacyjnego w następujących obszarach:

1. badania środowiska przyrodniczego,

2. badania jakości wód powierzchniowych,

3. analiza krajobrazowa,

4. badanie parametrów fizyko-chemicznych tła powietrza,

5. wizja lokalna zabytków i obiektów cennych kulturowo.

1. Badania środowiska przyrodniczego

W listopadzie kontynuowane będą badania przyrodnicze mające na celu rozpoznanie środowiska przyrodniczego na podobszarach A, B i C. Przewidywane zakresy badań przedstawiono poniżej:

1. Siedliska przyrodnicze (botanika) – kontrole podobszaru A w celu zlokalizowania i dokumentacji siedlisk przyrodniczych, w trakcie kontroli odnotowywane będą również lokalizacje stwierdzanych chronionych roślin naczyniowych, mchów, grzybów i porostów (Załącznik: obszary lesne badan.jpg).

1. Ptaki (ornitofauna) – podobszar inwentaryzacji określony na Załączniku: ptaki.jpg.

1. Ssaki wodne (teriofauna wodna) – kontrola cieków i zbiorników wodnych (Załącznik ssaki.jpg).

ZAŁOŻENIA DO INWENTARYZACJI SIEDLISK PRZYRODNICZYCH

Kontrola będzie ukierunkowana na poszukiwanie mchów, grzybów i porostów, głównie na obszarach drzewostanów ze znaczącym udziałem sosny zwyczajnej.

ZAŁOŻENIA DO INWENTARYZACJI PTAKÓW

Prace obejmą zakresem:

• wizyty i liczenia ptaków w lokalizacjach mogących gromadzić stada ptaków przelotnych (podmokłe łąki, zbiorniki wodne, duże pola, wysypiska) – dwa razy w miesiącu,
• całodniowe obserwacje przelotu prowadzone z 5 punktów obserwacyjnych (trzy razy w miesiącu),
• badania transektowe w czasie migracji ptaków,
• obserwacje przelotu ptaków za pomocą radaru ornitologicznego w rejonie Baranowa.

całodniowe obserwacje przelotu prowadzone z 5 punktów obserwacyjnych – badania całoroczne. Badane również będą migracje ptaków na wyznaczonych transektach oraz badania miejsc koncentracji ptaków. Prowadzone będą obserwacje ornitologiczne z wykorzystaniem radaru ptasiego.

ZAŁOŻENIA DO INWENTARYZACJI SSAKÓW (POZA NIETOPERZAMI)

Prace swym zakresem obejmą tropienia dzienne cieków i większych zbiorników wodnych w celu zinwentaryzowania siedlisk wydry i bobra europejskiego. 

Jakie miejsca będą obiektem prac terenowych i jakie działania obejmują?

Obszarem prac będą ogólnodostępne tereny – polne drogi, łąki, pola, lasy, niewygrodzone zbiorniki wodne i rzeki. Eksperci przyrodnicy będą poruszać się pieszo i pojazdami w sposób niekolidujący z ruchem lokalnym, jak też bez powodowania szkód w uprawach. 

Prace obejmą obserwacje, notatki, wykonywanie dokumentacji fotograficznej obiektów badań – bez rejestracji danych osobowych mieszkańców. 

Na czym będzie polegała interakcja z mieszkańcami?

Obserwacje w zakresie ptaków, ssaków i siedlisk przyrodniczych zasadniczo odbędą się w sposób nieangażujący mieszkańców i będą prowadzone na terenach ogólnodostępnych. Badania radarowe nie wiążą się z zagrożeniem dla zdrowia ludzi i zwierząt – praca urządzenia odbywa się na tej samej zasadzie co radarów powszechnie użytkowanych na żaglówkach i innych niewielkich jednostkach pływających.

2. Inwentaryzacja środowiska wodnego

Badania jakości wód powierzchniowych

Założenia dla terenowych badań jakości wód powierzchniowych:

• Badania jakości wód powierzchniowych w zakresie wskaźników fizykochemicznych oraz badania natężenia przepływu w rzekach będą prowadzone w drugiej połowie listopada 2021 r. przez 1-2 dni, w wytypowanych punktach pomiarowych (przedstawionych na rysunku) i będą stanowić element trwającej kampanii pomiarowej. Termin pomiarów przepływu uzależniany jest od sytuacji hydrologicznej, którą można prognozować maksymalnie na ok. 7 dni przed pomiarem. Pomiary natężenia przepływu oraz pobory wód do badań fizykochemicznych odbywają się tego samego dnia lub w zbliżonym terminie, w celu powiązania danych hydrochemicznych z hydrologicznymi.
• Kampania pomiarowa rozpoczęła się w marcu i będzie trwała 12 miesięcy. Zakres i częstotliwość monitoringu wód powierzchniowych zostały określone na podstawie rozpoznania presji związanych z planowaną inwestycją.
• W listopadzie br. zostaną oznaczone wskaźniki fizykochemiczne w 29 punktach pomiarowych, dla których przewidziano 12-krotny pomiar w trakcie trwania kampanii pomiarowej.
• Badania natężenia przepływu przewidziano w 15 wytypowanych punktach pomiarowych. 
• Zakres badań monitoringowych będzie uwzględniał fizykochemiczne wskaźniki, służące ocenie jakości wód (w tym specyficznych zanieczyszczeń), w zakresie zgodnym z parametrami badanymi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.
• Badania pozwolą na ocenę i klasyfikację stanu fizykochemicznego cieku.
• Badania będą prowadzone w korycie rzeki oraz w strefie przybrzeżnej.
• Badania elementów fizykochemicznych będą realizowane przez akredytowane laboratorium, posiadające akredytacje na analizy danych parametrów w pobranych próbkach oraz z użyciem akredytowanych technik pomiarowych i obliczeniowych, zgodnie z polskimi wymogami prawnymi i standardami międzynarodowymi

Jakie miejsca będą obiektem prac terenowych i jakie działania obejmują?

• Obszarem prac będą rzeki (koryta cieków, strefa przybrzeżna). Eksperci będą poruszać się pieszo (wzdłuż rzek) oraz pojazdami w sposób niekolidujący z ruchem lokalnym, jak też bez powodowania szkód w uprawach.
• Prace obejmą pobór wód do badań laboratoryjnych oraz pomiar natężenia przepływu w ciekach. Badania odbędą się bez rejestracji danych osobowych mieszkańców.

Na czym będzie polegała interakcja z mieszkańcami?

• Badania terenowe w zakresie jakości wód powierzchniowych odbędą się w sposób nieangażujący mieszkańców, będą prowadzone na terenach ogólnodostępnych, wzdłuż cieków.

Jakie działania zostaną podjęte w ramach oceny jakości wód powierzchniowych?

Badania terenowe pozwolą na ocenę stanu wód w następującym zakresie:

• Grupa wskaźników charakteryzujących warunki biogenne: azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny, fosforany;
• Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne wymienione w załączniku 14 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 11 października 2019 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2019 poz. 2149);
• Natężenie przepływu wód w ciekach.

Lokalizacja punktów monitoringu wód powierzchniowych została odzwierciedlona na załączniku: monitoring wod.jpg.

3. Analiza krajobrazowa

Założenia dla badań terenowych

• W listopadzie br. planowane są wyjazdy terenowe w celu pozyskania dokumentacji fotograficznej w tym panoram 360˚ oraz identyfikacji typów krajobrazów.
• Do pozyskania serii fotografii wykorzystany będzie aparat fotograficzny wyposażony w ultraszerokokątny obiektyw typu FishEye o ogniskowej 7,5 mm, z wykorzystaniem głowicy panoramicznej w celu wyeliminowania tzw. błędu paralaksy.
• Dokumentacja fotograficzna z powietrza wykonana będzie za pomocą niewielkiego drona wyposażonego w kamerę.
• Naloty zostaną wykonane przez operatora posiadającego uprawnienia do lotów w kategorii otwartej (A1, A2, A3) oraz w kategorii szczególnej (STS01, NSTS01, NSTS02) potwierdzone stosownymi certyfikatami.

Jakie miejsca będą obiektem prac terenowych i jakie działania obejmują?

• Identyfikacja, charakterystyka i waloryzacja istniejących typów krajobrazów zostanie przeprowadzona w obszarze inwestycji i w 10 km buforze od jego granic.
• Obrazy panoramiczne 360˚ obejmują swoim zasięgiem pełne 360˚ w poziomie i 180˚ w pionie. Obrazy wykonane zostaną na podstawie serii fotografii wykonanych w terenie z wybranych punktów, w każdym kierunku.
• Liczba miejsc, z których wykonywane będą fotografie będzie ustalana na bieżąco w zależności od warunków terenowych.
• Procedura wykonania fotografii będzie polegać na
  • Ustawieniu statywu wraz z aparatem,
  • Regulacji statywu (środka obiektywu) na wysokość 1,7 m,
  • Rejestracji współrzędnych geograficznych miejsca wykonania zdjęć za pomocą ręcznego odbiornika GPS,
  • Rejestracji kierunku świata za pomocą kompasu,
  • Wykonaniu serii 9 fotografii obejmujących pełny widok 360˚

Na czym będzie polegała interakcja z mieszkańcami?

• Badania terenowe w zakresie wykonania analizy krajobrazowej odbędą się w sposób nieangażujący mieszkańców, będą prowadzone na terenach ogólnodostępnych.
• Eksperci będą poruszać się pieszo oraz pojazdami w sposób niekolidujący z ruchem lokalnym, jak też bez powodowania szkód w uprawach.
• Wszystkie naloty dronem będą wykonywane w zasięgu wzroku operatora, wyłącznie w miejscach do tego przeznaczonych, w zgodzie z obowiązującymi przepisami oraz z zachowaniem wszystkich standardów bezpieczeństwa

Jakie działania zostaną podjęte w ramach oceny oddziaływania na krajobraz?

• Fazą wstępną będzie identyfikacja, charakterystyka i waloryzacja istniejących typów krajobrazów podczas opisanych powyżej badań terenowych.
• Następnie przeprowadzona zostanie ocena wizualnego oddziaływania przedsięwzięcia na krajobraz, z wykorzystaniem autorskiej, ilościowej metody oceny krajobrazu QLA 360 (Quantitative Landscape Assessment) opartej na wykorzystaniu danych wysokościowych w postaci punktów pomiarowych pochodzących z lotniczego skaningu laserowego (LIDAR), zdjęć panoramicznych 360° oraz narzędzi modelowania grafiki 3D.
• W pierwszym etapie wykorzystany zostanie numeryczny model terenu (NMT) i numeryczny model pokrycia terenu (NMPT), który uzupełniony zostanie o trójwymiarowe modele planowanych w ramach CPK obiektów kubaturowych.
• W drugim etapie, z wykorzystaniem narzędzi bazujących na polach widzenia (viewshed), określony zostanie maksymalny zasięg widoczności planowanych obiektów CPK, co ograniczy obszar, w granicach którego przeprowadzona zostanie ocena oddziaływania.
• W etapie trzecim, utworzone będą rendery w postaci panoram 360˚ dla wybranych we wcześniejszym etapie analizy lokalizacji elementów, które prezentować będą wpływ planowanej zabudowy na krajobraz. W celu weryfikacji ich poprawności sporządzona zostanie dokumentacja fotograficzna w postaci naziemnych zdjęć panoramicznych 360˚.
• W czwartym etapie wzdłuż ciągów widokowych (dróg, linii kolejowych) i punktów widokowych znajdujących się w granicach obszarów zabudowanych narażonych na ekspozycję, zostaną wyznaczone punkty, dla których zostaną wyrenderowane panoramy 360˚ i następnie policzone procentowe udziały planowanej zabudowy w panoramie 360˚, które staną się podstawą oceny oddziaływania.
• Wynikiem analizy będzie różnica w procentowym udziale planowanej zabudowy w panoramie 360˚ w stosunku do widoku bez planowanych obiektów CPK wzdłuż ciągów widokowych i punktów widokowych (w tym dominant krajobrazowych). Wartości te staną się podstawą oceny siły oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na krajobraz.

4. Badanie parametrów fizyko-chemicznych tła powietrza

Założenia dla terenowych badań jakości powietrza:

• Badania jakości powietrza w rejonie inwestycji w zakresie parametrów fizykochemicznych tła powietrza będą prowadzone w listopadzie br. w wytypowanych punktach pomiarowych i będą stanowić element trwającej kampanii pomiarowej.
• Kampanię pomiarową zaplanowano do realizacji w 6 seriach pomiarowych, które obejmą okres listopad 2021 – styczeń 2022 oraz kwiecień 2022 – czerwiec 2022.
• W listopadzie zostaną wykonane pomiary pasywne w 9 punktach pomiarowych (+1 poza terenem) obejmujących parametry fizyko-chemiczne tła powietrza.
• Zakres badań monitoringowych będzie uwzględniał wykonanie pomiarów pasywnych badanych substancji w powietrzu w zakresie zgodnym z Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 11 grudnia 2020 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. z 2020 r., poz. 2279).
• Badania pozwolą na określenie poziomu stężenia badanych zanieczyszczeń w powietrzu.
• Badania będą prowadzone na terenach zabudowanych (terenach ogólnodostępnych).
• Badania prowadzone będą metodą pasywną. Pomiary przeprowadzone będą z użyciem pasywnych próbników dyfuzyjnych. Wszystkie procedury i czynności laboratorium będą w całości dokumentowane jako część systemu prowadzenia akredytowanego laboratorium. 
• Pomiary będą przeprowadzone z uwzględnieniem poniższych zasad:

o   Pomiary pasywne traktowane będą jako pomiary o charakterze wskaźnikowym, umożliwiające określenie pola rozkładu stężeń przez stworzenie map. Możliwe będzie porównanie stężeń z okresu pomiarowego z analogicznymi stężeniami ze stacji referencyjnych. Poprzez korelację z wynikami z tymi stacjami ocenione zostanie prawdopodobieństwo dotrzymania standardów jakości środowiska.

o   Do oceny tła przedinwestycyjnego wykorzystane będą dane pasywne, jak i dane pochodzące z Państwowego Monitoringu Środowiska, które posłużą do kalibracji modelu rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń z przeprowadzeniem pełnej inwentaryzacji emisji (źródła liniowe, powierzchniowe i punktowe oraz napływ).

Jakie miejsca będą obiektem prac terenowych i jakie działania obejmują?

• Obszarem prac będą tereny zabudowane (próbniki zostaną zamontowane na terenach ogólnodostępnych, przy placówkach oświaty). Eksperci będą poruszać się pieszo oraz pojazdami w sposób niekolidujący z ruchem lokalnym, jak też bez powodowania uciążliwości dla funkcjonowania obszaru.
• Prace obejmą wykonanie pomiarów stężeń zanieczyszczeń powietrza dzięki zainstalowaniu próbników zawierających selektywny sorbent chemiczny w miejscu pomiaru. W trakcie ekspozycji gazowa substancja zanieczyszczająca z powietrza atmosferycznego, w wyniku dyfuzji, przechodzić będzie do sorbentu zawartego w próbniku. Próbnik analizowany będzie po ekspozycji w laboratorium zgodnie z procedurami właściwymi dla danej substancji. Po ekspozycji próbniki odsyłane będą do jednostki akredytowanej w celu analizy i określenia stężeń badanych związków w powietrzu atmosferycznym. Badania odbędą się bez rejestracji danych osobowych mieszkańców, w porozumieniu z placówkami, na terenie których rozmieszczone zostaną próbniki.

Na czym będzie polegała interakcja z mieszkańcami?

• Badania terenowe w zakresie jakości powietrza odbędą się w sposób nieangażujący mieszkańców, będą prowadzone na terenach ogólnodostępnych (próbniki zamontowane zostaną przy placówkach oświaty).

Jakie działania zostaną podjęte w ramach oceny jakości powietrza?

Badania terenowe pozwolą na ocenę jakości powietrza w następującym zakresie:

• Wykonanie pomiarów pasywnych badanych substancji, tj.: stężenia ditlenku azotu NO₂, ditlenku siarki SO₂, ozonu O₃, BTEX (benzenu, toluenu, etylobenzenu i ksylenu) oraz TPH (sumy węglowodorów petrochemicznych C6-C16 aromatyczne i alifatyczne – jako tło do użytkowania paliw i produktów ropopochodnych na lotnisku).
• Wykonanie pomiarów pyłu zawieszonego PM₁₀ i PM_2,5.

5. wizja lokalna zabytków i obiektów cennych kulturowo

Weryfikacja pozyskanych danych w terenie (zabytki i obiekty cenne pod względem kulturowym)

W listopadzie br. planowana jest kontynuowanie weryfikacji zebranych danych dotyczących lokalizacji poszczególnych obiektów w terenie – dla tych obiektów, dla których są wątpliwości odnośnie ich dokładnej lokalizacji (gdy nie można jej jednoznacznie określić na podstawie danych pozyskanych lub przekazanych przez organy).

Wejścia w teren będą się odbywały sukcesywnie w kolejnych gminach, dla których zebrany zostanie komplet danych.

Jakie miejsca będą obiektem prac terenowych i jakie działania obejmują?

Przedmiotem wizji będą miejsca lokalizacji obiektów zabytkowych oraz stanowisk archeologicznych, cennych pod względem kulturowym i historycznym obiektów oraz miejsc zabytkowych lub cennych alei drzew objętych pieczą przez służby ochrony zabytków.

Na czym będzie polegała interakcja z mieszkańcami?

Nie przewiduje się interakcji z mieszkańcami. Badania terenowe będą odbywały się w sposób nieangażujący mieszkańców i będą prowadzone na terenach ogólnodostępnych.

Podczas prac w terenie eksperci prowadzący badania będą nosili imienne identyfikatory wydane przez spółkę Centralny Port Komunikacyjny.

Realizatorem prac jest konsorcjum pod przewodnictwem Arup Polska Sp. z o.o., który dla przedmiotowej inwestycji pełni funkcję Konsultanta ds. ochrony środowiska.

Komplet załączników mapowych można pobrać za pomocą następującego linku: badania środowiskowe listopad 2021