Panie doktorze, coraz więcej słyszymy o sepsie. Czy mógłby Pan wyjaśnić, co to dokładnie jest?
Sepsa (w języku polskim posocznica) jest międzynarodowym określeniem reakcji zapalnej całego organizmu wywołanej przez zakażenie doprowadzającej do niewydolności wielonarządowej. Stan ten obciążony jest wysoką śmiertelnością i w krajach zachodnich wynosi ona około 30%, w Polsce dochodzi nawet do 50 %.
Czy to prawda, że jest kilka rodzaji bakterii wywołujących sepsę?
Tak. Sepsę może wywołać kilka typów bakterii, a jedna z nich będącą przyczyną wystąpienia ciężkiej sepsy u młodych osób w województwie opolskim są meningokoki grupy C.
Meningokoki są to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis zwane również dwoinkami zapalenia opon mózgowych.
W jaki sposób można zachorować?
Około 5 – 10% zdrowych ludzi jest nosicielami meningokoków bez świadomości tego faktu, u młodzieży odsetek ten może przekraczać 20%. Najczęstszym miejscem nosicielstwa jest jama nosowo – gardłowa, z której w pewnych sytuacjach może dojść do przedostania się tej bakterii do krwi i wywołania ogólno – ustrojowej reakcji zapalnej. Do zakażenia może dojść na skutek kontaktu z osobą chorą lub z bezobjawowym nosicielem: drogą kropelkową podczas kaszlu lub kichania, przez kontakt bezpośredni np. podczas pocałunku, pośrednio np. picie ze wspólnego naczynia, korzystanie ze wspólnej kanapki, palenie papierosa przez kilka osób.
To, kto w takim razie jest najbardziej narażony na zachorowanie?
Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat, ponieważ ich system odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty i uodporniony na tego typu zakażenie oraz młodzież w wieku między 14 – 19 lat – związane jest to z przebywaniem w dużych grupach (prywatki, dyskoteki, zawody sportowe) oraz typowe dla młodzieży zachowania – np. picie ze wspólnego naczynia. W przypadku osób starszych narażenie dotyczy występowania schorzeń i terapii powodujących zmniejszenie odporności organizmu np. chemioterapia, radioterapia itp.
Ryzyko zakażenia zwiększa się w większych skupiskach ludzi: żłobki, przedszkola, szkoły, koszary itp.
Jakie są objawy choroby?
W pierwszym okresie zachorowania rozpoznanie jest trudne ze względu na wystąpienie podobnych objawów jak w przypadku infekcji wirusowych (grypa): wysokiej temperatury, bólów głowy
i kończyn, bólów brzucha, u niemowląt – przeraźliwy krzyk i brak apetytu oraz w kolejnych daniach mogą wystąpić objawy oponowe pod postacią sztywności karku (chory nie może poruszać swobodnie głowy w przód i w tył). Trzeba zaznaczyć, że okres wylęgania zakażenia trwa od 2 do 7 dni (około 4 dni). Bardzo niepokojącym objawem jest wystąpienie przy wyżej wymienionych objawach punkcikowatych wybroczyn na skórze, zlewających się w plamy. W powyższych sytuacjach należy bezwzględnie skontaktować się z lekarzem rodzinnym bądź udać się natychmiast do szpitala.
Czas tu odgrywa niebagatelną rolę, co do rokowania – przeżycia.
Jak leczy się osoby zarażone?
Leczenie osób, u których wystąpiły objawy sepsy odbywa się w szpitalu w Oddziałach Intensywnej Terapii. W sytuacjach wystąpienia ognisk endemicznych zakażenia meningokokiem typu C należy przeprowadzać masowe szczepienia (taka decyzja została podjęta w województwie opolskim). Profilaktycznie celem uniknięcia zakażenia należy zastosować się do wyżej wymienionej sytuacji
(unikania osób zainfekowanych, całowania się z osobami zainfekowanymi, picia ze wspólnych naczyń, itd.), uprawianie sportu, spożywania dużej ilości owoców i warzyw.
Można również się zaszczepić: dzieci od 2 miesiąca życia do 12 miesiąca włącznie powinny otrzymać 3 dawki szczepionki w odstępach co 4 tygodnie, a dzieci po ukończeniu 1 roku życia, młodzież
i dorośli otrzymują 1 dawkę.
W przypadku zakażenia meningokokowego zalecana jest również chemioprofilaktyka i dotyczy to:
• osób zamieszkujących / śpiących razem z chorymi w domu w okresie 7 dni przed wystąpieniem zakażenia,
• osobom będącym w kontakcie intymnym z chorym ( głębokie pocałunki ) w okresie 7 dni przed wystąpieniem zakażenia,
• uczniom śpiącym w tej samej sali sypialnej, co chory,
• studentom dzielącym kuchnię z chorym w jednym akademiku,
• żołnierzom w koszarach,
• osobom mającym krótki kontakt z chorym, jeśli miały one bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego z dróg oddechowych tuż przed i w czasie przyjmowania chorego do szpitala,
• osobom przeprowadzającym resuscytację usta-usta, odsysanie i intubację.
Czy odnotowane są przypadki sepsy w Szpitalu Zachodnim?
W Oddziale Intensywnej Terapii Szpitala Zachodniego w Grodzisku Mazowieckim rocznie leczonych jest ok. 20 pacjentów z powodu sepsy, wywołanej bakteriami z grupy Gram-ujemnych, Gram-dodatnich jak i grzybów. W ciągu 2 lat funkcjonowania oddziału nie odnotowano żadnego przypadku sepsy, wywołanej meningokokiem. Leczenie tych chorych jest wysokospecjalistyczne jak i bardzo drogie – na przykład w przypadku konieczności zastosowania rekombinowanego białka C, może wynosić nawet 70.000 zł ( koszt tego leku ).
A jak wygląda sytuacja w innych państwach europejskich?
W przypadku zakażenia meningokokiem w Europie – szczególnie dotkniętymi krajami są: Walia, Szkocja, Anglia, Irlandia, Słowacja, Czechy, Islandia, Hiszpania, a spoza Europy Stany Zjednoczone. W związku z powyższym – osoby planujące wyjazd do w/w krajów mogą poddać się szczepieniu przeciwko meningokokom grupy C.
Dziękuję za rozmowę i za obszerne wyjaśnienia.
Marta Kubek